သတိထားရမည့္ ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာ ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာသည္ အသက္၅ဝ မွ ၇ဝ အၾကားတြင္ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ပြား တတ္ပါသည္။ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားရေသာ အေၾကာင္းရင္းကို တိတိက်က် မသိရေသာ္လည္း မ်ဳိး႐ိုးဗီဇႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ ဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ား ေပါင္းစပ္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္လာျခင္း ျဖစ္သည္။ ေက်ာက္ကပ္ ရည္ၾကည္အိတ္ တည္ေသာ ေရာဂါရွိၿပီး ေက်ာက္ကပ္ ေဆးေနေသာ သူမ်ားတြင္ ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာ ပို၍ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ အဝ လြန္ကဲသူမ်ားႏွင့္ စီးကရက္ ေသာက္သူမ်ားတြင္ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာမ်ဳိး႐ိုး ရွိေသာသူမ်ား၊ ေသြးတိုးေရာဂါ ရွိသူမ်ား၊ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ ေဆးဝါးမ်ားကို လြန္ကဲစြာ သံုးစြဲသူမ်ား၊ ဓာတ္ဆီ၊ ေက်ာက္ဂြမ္း (Asbestos) အဆိပ္ရွိေသာ ဟိုက္ဒ႐ိုကာဗြန္အရည္ (Benzene) ႏွင့္ ကက္ဒ္မီယမ္ (Cadmium) မ်ားႏွင့္ ထိေတြ႕သူမ်ား တြင္လည္း ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာ ေရာဂါ ျဖစ္ပြား ႏိုင္ပါသည္။ ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာသည္ ေရာဂါရင့္မွသာ လကၡဏာ ေပၚလာတတ္ ပါသည္။ ပထမပိုင္းတြင္ မည္သည့္ လကၡဏာမွ် မျပတတ္ပါ။ တျခား ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ပြားမႈကို စမ္းသပ္ စစ္ေဆးျခင္း ျဖင့္လည္း သိရွိ ႏိုင္ပါသည္။ ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာတြင္ အေတြ႕ရမ်ားေသာ လကၡဏာ သံုးခုရွိၿပီး ခါးနာျခင္း၊ ဆီးအတြင္း ေသြးပါျခင္းႏွင့္ ဝမ္းဗိုက္တြင္ အလံုးရွိေၾကာင္း စမ္းသပ္မိျခင္း တို႔ျဖစ္သည္။ ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာ၏ လကၡဏာ မ်ားမွာ ဝမ္းဗိုက္နာျခင္း၊ ဆီးအတြင္း ေသြးပါျခင္း၊ ဆီး အေရာင္ရင့္ျခင္း၊ ခါးနာျခင္း၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ က်ဆင္းျခင္း၊ ပ်ဳိ႕ျခင္း၊ ႏြမ္းနယ္ျခင္း၊ ညဘက္ ေခြၽးထြက္ျခင္း၊ အေအး မခံႏိုင္ျခင္း၊ ေသြးအား နည္းျခင္း၊ မ်က္စိ အားနည္းျခင္း၊ ေသြးနီ ဥမ်ားျခင္း၊ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းႏွင့္ ေသြးတိုးျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာ၏ အေစာပိုင္း အဆင့္မွာ ကင္ဆာ အက်ိတ္သည္ ေက်ာက္ကပ္ အတြင္းသာရိွၿပီး တျခားေနရာသို႔ ပ်ံ႕ႏွံ႕မႈ လံုးဝ မရွိေသးပါ။ ခြဲစိတ္ ကုသျခင္းျဖင့္ ၉ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ ေပ်ာက္ကင္း ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ကင္ဆာ အက်ိတ္တစ္ခုလံုးႏွင့္ အနီးတြင္ ရွိေသာ အသားမွ်င္ တစ္သွ်ဴးမ်ား အားလံုးကို ဖယ္ရွားမွသာ စိတ္ခ် ရပါမည္။ ေက်ာက္ကပ္မွ တျခား ေနရာသို႔ ပ်ံ႕ႏွံ႕ပါက ထပ္မံ ခြဲစိတ္ ကုသရပါမည္။ ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာသည္ ေဆးသြင္း ကုသျခင္းႏွင့္ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ေပး ကုသျခင္းကို ခံႏိုင္ရည္ ရွိေနပါသည္။ Interleukin-2 Interferon Alpha Biologicႏွင့္ Targeted ကုထံုးမ်ားႏွင့္ ခုခံမႈစနစ္အားျမႇင့္ကုထံုး (Immunotheraphy) မ်ားျဖင့္ ကုသႏိုင္ပါသည္။ အခ်ဳိရည္ ေသာက္သံုးျခင္း၊ ပ႐ုိတင္း အသားဓာတ္ႏွင့္ အဆီမ်ားေသာ အစားအေသာက္မ်ား စားသံုးျခင္းသည္ ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာႏွင့္ ဆက္စပ္မႈ ရွိပါသည္။ အသီးအႏွံ၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ား (မုန္လာဥနီ၊ သၾကားမုန္လာ) တို႔ကို ေန႔စဥ္ စားသံုး ႏိုင္ပါက ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈကို ကာကြယ္ ႏိုင္ပါသည္။ ကယ္လ္စီယမ္ႏွင့္ ဗီတာမင္ဒီ တို႔သည္ လည္း ကာကြယ္ ေပးပါသည္။ ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာ မျဖစ္ပြားေအာင္ ကာကြယ္ ရပါမည္။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း လံုးဝ မျပဳလုပ္ရပါ။ လုပ္ငန္းခြင္တြင္ ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစသည့္ ဓာတုပစၥည္းမ်ား ထိေတြ႕မႈကို ေရွာင္ရပါမည္။ အကာအကြယ္ ပစၥည္းမ်ားကို အသံုးျပဳ ရပါမည္။ အဆီႏွင့္အငန္ ပါဝင္ေသာ အစားအစာမ်ားကို ေလွ်ာ့စား ရပါမည္။ အသီးအႏွံႏွင့္ အရြက္မ်ားကို မ်ားစြာ စားေပး ရပါမည္။ ကယ္လ္စီယမ္ႏွင့္ ဗီတာမင္ဒီ ပါေသာ ေဆးဝါးမ်ားကို ဆရာဝန္ ၫႊန္ၾကား ထားသည့္ အတိုင္း ေသာက္သံုး ရပါမည္။ ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာသည္ ေရာဂါ အစပိုင္းတြင္ မည္သည့္ လကၡဏာမွ် ျပသေလ့ မရွိျခင္း ေၾကာင့္ သတိထား ရပါမည္။ မ်ဳိး႐ိုး လိုက္ေသာ ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာ ဗီဇရွိသူမ်ားသည္ မၾကာခဏ စစ္ေဆးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ ရပါမည္။ ဓာတ္ဆီ၊ ေက်ာက္ဂြမ္းႏွင့္ ဘန္ဇင္းကိုင္ သူမ်ား သည္လည္း အကာအကြယ္ ပစၥည္းမ်ား သံုးသင့္ေၾကာင္း အႀကံျပဳအပ္ ပါသည္။ ။ ေဒါက္တာျမင့္သန္းထြန္း (ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး)